Leonardo da Vinci, şüphesiz ki Rönesans döneminin en önemli sanatçılarından biriydi. Sadece sanatta değil, bilimde de çağın ilerisinde çalışmalar yapan da Vinci, biz seyahat tutkunlarının da karşısına çıkan bir isim. Çünkü dünyanın farklı yerlerinde onun eserleriyle karşılaşabiliyoruz. Fransa’dan Rusya’ya, ABD’den Birleşik Arap Emirlikleri’ne kadar birçok ülkede düzenlenen sergilerde veya müzelerde da Vinci eserlerine denk gelmek mümkün.
Gelin, sizle uluslararası bir yolculuğa çıkalım. Bu eşsiz dehanın izini sürebileceğimiz önemli duraklarda konaklayalım ve onun eserlerini keşfedelim. Ama öncesinde Leonardo da Vinci kimdir, onu tanımamız gerek :)
Sanatın ve bilimin birçok alanında çığır açan çalışmalara imza atan Leonardo da Vinci, Rönesans döneminde İtalya’da yaşamış bir deha. Astronomiden jeolojiye, anatomiden matematiğe kadar birçok alanda çalışan Leonardo da Vinci, okula gidemediği için usta-çırak ilişkisi içerisinde eğitim aldı.
O zamanın önemli ressamlarından Andrea del Verrocchio’nun öğrencisi olan da Vinci, ustasından resim, müzik ve heykeltıraşlık öğrendi. Verrocchio, öğrencilerinin sanat dışında anatomi öğrenmesini de istiyordu, Leonardo da Vinci de bundan nasibini alan öğrencilerden biri oldu. Leonardo, ustasının katkıları sayesinde ileride çok yönlü bir deha olacaktı.
Rönesans sanatını zirveye ulaştıran Leonardo da Vinci, yaptığı çalışmaları mutlaka defterine kaydediyordu. Her ne kadar çalışmalarının önemli bir kısmını yarıda bırakmasıyla ünlü olsa da eserlerinin pek çoğu günümüze kadar ulaştı.
Mona Lisa’dan Vitruvius Adamı’na, Son Akşam Yemeği’nden Benois Madonna’ya kadar sayısız eser bırakan da Vinci’yi anlatmaya satırlar yetmez. Şimdi gelin, Leonardo’nun sanatını ve yaşamını daha yakından keşfetmek için onun eserlerine bir göz atalım.
Artık Leonardo da Vinci’yi biraz da olsa tanıdık. Şimdi onu daha iyi anlamaya devam ediyor, çeşitli müzelerdeki eserlerine yakından bakıyoruz.
Da Vinci’nin 16. yüzyılda yaptığı sırlarla dolu tablosu Mona Lisa, günümüzde Paris’in ikonik müzesi Louvre’da, üç kat camın ardında sergileniyor. Leonardo’nun başyapıtı olan Mona Lisa tablosu, ilk bakışta yalnızca bir kadının portresi gibi görünse de arka plandaki detaylarıyla eleştirmenlerin dikkatini çeken bir eser.
Tablodaki gizemli kadının kim olduğu ise epey tartışmalı bir konu. Portrenin da Vinci’nin kendisine ait olduğunu iddia edenler olduğu gibi sanatçının yardımcısına ait olduğu da söyleniyor. Ancak en kabul gören iddiaya göre bu tablo; Giocondo isimli bir tüccarın eşinin portresinin çizilmesini istemesiyle yapılmış.
Gerek kadının gizemli gülümsemesi gerekse tabloda o döneme kadar ilk kez kullanılan ışık-gölge perspektifi ile Mona Lisa, sanat tarihinin en çok ilgi gören eserlerinden biri. Louvre Müzesi’nde 20 derecelik sıcakta korunan tabloyu 27 euro karşılığında görebilirsiniz.
Leonardo da Vinci’nin gizemli eserlerini keşfetmeye devam ediyoruz. Sanatçının en dikkat çeken çalışmalarından biri de Son Akşam Yemeği isimli freski. 15. yüzyılda yapılan bu fresk, Hz. İsa’nın Romalı askerler tarafından tutuklanmadan önceki gece havarileriyle birlikte yediği son akşam yemeğini temsil ediyor.
İtalya Milano’da yer alan Santa Maria delle Grazie Manastırı’nın duvarına resmedilen Son Akşam Yemeği tablosunda Hz. İsa, havarilerine ihanete uğrayacağını söyler ve onların tepkilerini dinler. Tabloda Hz. İsa’ya ihanet edecek olan havarisi Yuhanna, dikkat çeker. Yuhanna’nın solunda bulunan Aziz Petrus ise Hz. İsa’nın baş havarisidir. Petrus, Romalı askerlere karşı Hz. İsa’yı koruyacaktır. Eser, pek çok kutsal yerin yemekhanesinde kullanılmıştır.
Senelerdir eleştirmenlerin dikkatini çeken bu eseri, Santa Maria delle Grazie Manastırı’nda önceden rezervasyon yaptırarak görebilirsiniz.
Yazının başlarında Leonardo’nun çalışmalarını bir deftere kaydettiğini söylemiştik. Onlardan biri de Vitruvius Adamı. Da Vinci bu eserde, tıpkı Mona Lisa ve Son Akşam Yemeği’nde olduğu gibi altın orana dikkat çekiyor.
Anatomiye ve matematiğe olan ilgisini sanat ile birleştirdiği eserinde, altın oranla çizilen diğer insan figürlerine göre çok daha kusursuz bir örnek ortaya koyuyor. Üstelik Vitruvius Adamı, da Vinci’nin altın oranı gerçeğine epey yakın bir şekilde hesaplamasıyla da öne çıkıyor.
Vitruvius Adamı’nı, İtalya Venedik’te bulunan Gallerie dell'Accademia’da 10 euro ile 22 euro arasında değişen fiyatlarla görebilirsiniz.
Kayalıklar Madonnası, diğer adıyla Kayalıklar Bakiresi, Meryem’in eşi (Saint Joseph) ve oğlu (Hz. İsa) ile Mısır’a kaçtığı sırada yaşadığı bir olayı tasvir ediyor. Tabloda Hz. İsa’dan önceki peygamber Vaftizci Yahya, Hz. İsa tarafından kutsanır. Hz. İsa’nın arkasındaki kadın ise Vaftizci Yahya’yı getiren melektir.
İçerdiği gizli eskiz ile merak uyandıran ve hala keşfedilecek detaylara sahip olan Kayalıklar Madonnası’nın ilk versiyonunu Louvre Müzesi’nde, ikinci versiyonunu ise Londra Ulusal Galeri’de (National Gallery) görebilirsiniz.
Benois Madonna, diğer adıyla Madonna ve Çiçekli Çocuk tablosu, Leonardo da Vinci’nin ustası Verrocchio’dan bağımsız olarak yaptığı ilk eser olarak biliniyor. Dini içerikli bir tablo olan Benois Madonna, Meryem ve Hz. İsa’yı tasvir ediyor.
Rusya St. Petersburg’da bulunan Hermitage Müzesi’nde yer alan bu büyüleyici eseri mutlaka yerinde görmelisiniz.
Tablodaki gülümseye dikkat ettiğinizde Mona Lisa’yı andırdığını fark ettiniz mi? O gizemli gülümseme burada da var.
Usta sanatçı Leonardo da Vinci’nin son tablosu olduğu düşünülen Vaftizci Yahya, yine gölge ve ışığın eşsiz kullanımıyla dikkat çeken bir eser. Louvre Müzesi’ne gittiğinizde görebileceğiniz bir diğer da Vinci eseri olan bu tabloda Aziz Yahya tasvir ediliyor. Ancak daha önce yapılan Aziz Yahya tasvirlerinin aksine sanatçı bu eserinde onu daha güçlü bir şekilde resmetmeyi tercih etmiş.
Dönemin aristokratlarından Ginevra de' Benci'nin portresini resmeden bu tablo, Rönesans sanatının önde gelen çalışmalarından biri. Canlı canlı gördüğünüzde ışığın ve gölgelerin kullanımına hayran kalacağınızı söyleyebiliriz. Eseri, ABD Ulusal Sanat Galerisi'nde görebilirsiniz.
Leonardo da Vinci’nin ölümünden sonra ortaya çıkan bu eseri, yine dini içeriğe sahip. Santissima Annunziata Manastırı’nın siparişi üzerine yapılan bu eserde İsa, Meryem ve Meryem’in annesi resmediliyor.
Meryem, İsa ve Meryem’in annesini mutlu ve huzurlu bir şekilde resmeden bu eseri yine Louvre Müzesi’nde görebilirsiniz.
Da Vinci’nin dikkat çeken eserlerinden The Annunciation (Müjde), Meryem’in İsa’ya hamile olduğu haberini Cebrail’den aldığı anı tasvir ediyor.
Eser, günümüzde yaratıldığı yer olan İtalya Floransa’da yer alıyor. Eğer bir gün yolunuz İtalya’ya düşerse Galleria Degli Uffizi’ye (Uffizi Galerisi) gidip altı yüzyıl önce ortaya konan bu eseri görmeden dönmeyin.
Dünyanın en pahalı tablolarından biri olan Salvator Mundi, “erkek Mona Lisa” olarak da biliniyor. İsa’yı betimleyen bu eser, kaybolduğu için bir süredir canlı olarak görülemiyordu. Ancak 2011 yılında bulundu, restore edildi ve yeniden sanatseverlerin ziyaretine sunuldu.
Diğer da Vinci eserlerinin aksine Salvator Mundi, Avrupa veya Amerika’da değil, Birleşik Arap Emirlikleri'nde sergileniyor. Bu ikonik eseri, Louvre Abu Dabi Müzesi’nde görebilirsiniz.
Bakire ve Çocuk tablosu, yine Meryem ve Hz. İsa’yı konu ediniyor. Annelik duygusuna odaklanan bu eser, Hz. İsa ve Meryem arasındaki ilişkiyi Hristiyanlık açısından değil, anne-bebek ilişkisi açısından ele almayı tercih ediyor. Bu yönüyle pek çok eserden ayrılan Bakire ve Çocuk tablosunu Rusya St. Petersburg’da bulunan Hermitage Müzesi’nde görebilirsiniz.
Erken dönem Hristiyan rahiplerinden biri olan Aziz Jerome’u resmeden bu tablo, dini temalar barındırmasının yanında da Vinci’nin ilk anatomik çizimi olarak da kabul ediliyor. Aziz Jerome’un omuz ve boyun kaslarının belirgin olarak çizilmesi, buna bir kanıt olarak gösteriliyor.
Bir dönem Vatikan Müzeleri’nde sergilenen bu önemli eser, zaman zaman yer değiştirip farklı sergilerde veya müzelerde boy gösterebiliyor.
Hem sanatta hem de bilimde zamanın ötesinde çalışmalar yapan Leonardo da Vinci’nin ilham dolu dünyasını, çeşitli müzelerde ve sergilerde keşfedebilirsiniz. Aşağıdaki listeyi mutlaka kaydedin, günümüzde bile geçerliliği olan çalışmaları yerinde görün.
